Իսկ մտածե՞լ եք, որ եկող տարի գուցե էլ չգրեք ամանորի առևտրի երկար ցուցակն ու չգնաք հավանած հագուստները գնելու, չհանդիպեք խանութի արդեն ծանոթ վաճառողին կամ չսակարկեք ընկուզեղենի արժեքը:
Դե լավ, մի՛ մտահոգվեք. սա բնավ էլ ձեզ էքզիստենցիալ մտորումների մեջ գցելու փորձ չէ: Պարզապես վաճառքի նոր թրենդները հուշում են՝ ինչ-որ բան էլ առաջվանը չի լինելու: Իսկ ի՞նչը:
Առաջվանը չեն լինելու ո՛չ գնորդները, ո՛չ էլ խանութները: Հնարավոր է, որ մի օր մենք խանութներից սկսենք օգտվել՝ առանց խանութ գնալու:

Գնումներ կատարելու գործընթացը փոփոխվել ու փոփոխվում է, իսկ «օֆլայն, թե՞ օնլայն մանրածախ առևտուր» պատերազմն արդեն դարձել է omni-channel-ում փորձառության հարց (omni-channel-ը հաղորդակցության բոլոր ուղիների միաձուլումն է՝ հաճախորդների գնումների մասին ինֆորմացիայի ավելի մեծ պաշար տրամադրելու ուղղությամբ):

Մարդիկ ձգտում են գնումներ կատարել արագ, հարմար ու շահավետ տարբերակով: Այս ցանկությունը ստիպում է նորարարական ու տեխնոլոգիական լուծումներ մտածել՝ հաճախորդի կյանքը հեշտացնելու և բիզնեսի կյանքն ավելի շահավետ դարձնելու համար:

2019-ն արդեն եկել է ու շուտով կբերի իր թրենդները՝ նաև մանրածախ առևտրի ոլորտում. ի՞նչ տեխնոլոգիաներ են պետք, ի՞նչ կա ու ի՞նչ է անհրաժեշտ 2019-ին ու դրանից հետո՝ մարդկանց գնումների դրդելու համար: Այս հարցերի պատասխանները մեզ կարող են հուշել աշխարհում արդեն տարածվող թրենդները:

Կմեռնի՞ մանրածախ առևտուրը

Համաձայն ԱՄՆ-ի առևտրի դեպարտամենտի զեկույցի՝ 2018-ին օնլայն առևտուրն աճել է 300 %-ով: Սա, իհարկե չի նշանակում, որ գնորդին ֆիզիկապես տեսնելու վերջին շանսերն անգամ կորսված են ու առևտուր այսուհետ միայն ինտերնետում է լինելու:

Shopify ընկերությունը, որն զբաղվում է խանութների ծրագրային ապահովմամբ, կանխատեսում է՝ առաջիկա երեք տարում հաճախորդների 82 %-ը գնումներ կկատարեն անձամբ խանութ գնալով, այլ ոչ թե օնլայն: PushOn բրիտանական գործակալության հետազոտություններն էլ ցույց են տալիս, որ գնորդների 80 %-ը նախընտրում է խանութ գնալ և տեղում գնել ապրանքը: Նրանց մեծ մասը կարծում է, որ սա առավել անվտանգ տարբերակ է, մանավանդ՝ թանկարժեք գնումների դեպքում:

Հանգիստ շունչ քաշեք, բայց նաև հաշվի առեք՝ թվերն աշխատում են նաև օնլայն առևտրի օգտին: Forbes-ն, օրինակ, ընդգծել է՝ այս տարի ROPO (Research Online / Purchase Offline) մոդելով են առաջնորդվել գնորդները: Սա նշանակում է, որ մեր օրերի սպառողը ուսումնասիրում և համեմատում է բոլոր հնարավոր առաջարկներն ինտերնետում և գնում կատարում օֆլայն՝ ստացած ինֆորմացիայի վրա հիմնվելով:
Այսպիսով, կարելի է եզրակացնել՝ անկախ նրանից հաճախորդն ապրանքը գնում է հենց խանութից, թե պատվիրում է, միևնույն է համացանցում փնտրում է այդ ապրանքի մասին ինֆորմացիա:

Google-ի և Ipsos-ի տվյալներով՝ գնորդների 75 %-ը ապրանքը փնտրում է ինտերնետում, մինչև խանութ գնալն ու գնում կատարելը:

Ապագայի տեխնոլոգիաները՝ մեր շենքի խանութո՞ւմ. ինչպես է ավանդական խանութը «տեղափոխվում» համացանց

Անգլիական Euclid ընկերության տվյալներով՝ օգտատերերի 38 %-ն ավելի շուտ գերադասում է գնալ սովորական խանութ, եթե իհարկե մանրածախ առևտրի այդ կետը օգտագործում է նոր տեխնոլոգիաներ:
Օրինակ՝ BingoBox չինական սուպերմարկետում ամեն ինչ ավտոմատիզացված է, չկան նույնիսկ աշխատողներ. այստեղ գնորդն է, իր հեռախոսն ու ապրանքը: Առևտուրն իրականացվում է հենց սմարթֆոնով:

Իսկ Robomart ստարտափը ներկայացնում է ինքնակառավարվող և ամբողջովին ավտոմատիզացված մթերային խանութ՝ անիվների վրա: Գնորդին միայն անհրաժեշտ է ներբեռնել հավելվածը, պատվեր կատարել և «բացել» Robomart-ի դռները՝ հավելվածի օգնությամբ:
Այս տեխնոլոգիան ոչ միայն 5 անգամ ավելի էժան է առաքման ավանդական ծառայությունից, այլ նաև էկոլոգիապես անվտանգ է: Հարցված օգտատերերի գրեթե 65 %-ն ասել է, որ ուրախ կլինեին գնումնեն անել հենց այս ֆորմատով:

Օֆլայն առևտրի շուկան փոխվում է, իսկ փոփոխությունների հիմնական պատճառը ժամանակակից աշխարհի թվայնացումն է: Բրենդների՝ Z սերնդի ճաշակով դառնալու ու նրանց որպես սպառող ունենալու անհագ ցանկությունը փոփոխություններ է մտցրել նույնիսկ ամենաավանդական հարթակներում: Օրինակ՝ հագուստի բրենդ Frank And Oak-ը իր մանրածախ խանութներում բացել է բարբերշոփ և սրճարան, մեկ-մեկ էլ թիմը երեկույթներ է կազմակերպում այցելուների համար:

Samsung 837-ի եռահարկ ու կոնցեպտուալ խանութում էլ կա կինոթատրոն, պատկերասրահ և սրճարան: Ընդ որում՝ ապրանքանիշի մոդելները հանգիստ կարելի է փորձարկել, նայել, հիանալ, բայց ոչ գնել. վաճառքը միայն օնլայն է:

Վերլուծաբանները կարծում են, որ մինչև 2020 թվականը գնումների գործընթացում անհատականացված մոտեցումը e-commerce բրենդներին կարող է բերել վաճառքի ավելի քան 15 % աճ: Օգտատերերը, ովքեր համատեղության կարգով նաև գնորդ են, ակնկալում են անհատականացված մոտեցում: Իսկ ի՞նչ է պետք դրա համար: Պետք են տվյալներ, շատ և ավելի շատ տվյալներ:
Հաճախորդի մասին տվյալների հավաքագրումը և ապրանքի անհատականացված վաճառքն իրականացնելու համար ընկերություններին օգնության են գալիս սոցիալական ցանցերը, մոբայլ հավելվածները, CRM-համակարգերը, վճարային համակարգերը և այլն:

Կասե՞ք՝ գնորդին դեմքով ճանաչելու հին ու բարի ավանդույթից լավը չկա: Իհարկե չկա, բայց այդ մասին էլ են մտածել: Ժամանակակից աշխարհում կիրառվում է նաև գնորդին դեմքով նույնականացնելու տեխնոլոգիան: Bloomberg-ի տվյալներով՝ արդեն 2021-ին դեմքերով նույնականացման շնորհիվ շուկայի ծավալի աճը կկազմի 6.84 մլրդ դոլար:
X5 Retail Group-ում, օրինակ, այս տեխնոլոգիան օգտագործվում է հերթերից խուսափելու համար, բայց չմոռանանք՝ խանութներում ամեն ինչ արվում է հանուն վաճառքի: Պոտենցիալ գնորդի դեմքը ֆիքսելով վաճառքների ավելացումը, անձի կենսաչափական տվյալների օգտագործման թեման հանած, խանութների համար գլխացավանք կամ լրացուցիչ ծախս համարելն առնվազն ճիշտ չէ: Ամերիկյան Walmart-ն, օրինակ, որոշել է օգտագործել տվյալների վերլուծության այս մեթոդը՝ հասկանալու համար գնորդների տրամադրության, էմոցիաների և վաճառքի ծավալների միջև եղած կապը: Արհեստական ինտելեկտով աշխատող այս համակարգը «ճանաչում է» տխուր դեմքերը և ստուգում՝ որքանով է տրամադրությունը կախված ծախսերից: Ի դեպ՝ տրամադրության մասին. վճարային հին ու բարի համակարգերի կողքին արդեն իր տեղն ունի անձի անհատական ժպիտը: Չինական Alibaba Group-ն աշխատում է Smile to Pay տեխնոլոգիայով, որը կիրառվում է նաև տեղի KFC ցանցում:

Չաթբոթը՝ հաճախորդների հետ շփման համար

Այո՛, Հայաստանում դեռ ժպտալով չեն վճարում գնումների համար և վաճառքի ծավալների աճին մարքեթոլոգներն առայժմ փորձում են նպաստել առավելապես «ավանդական» տարբերակներով: Օրինակ՝ չաթբոթերով պատասխանելով հաճախորդի հարցին, ուղղորդելով նրան:
Oracle-ի տվյալներով՝ բրենդների 80 %-ը նախատեսում է մինչև 2020 թվականը ներդնել չաթբոթեր: Չնայած դրան՝ Ubisend-ի հետազոտություններն ասում են, որ ինտերնետ-աուդիտորիայի միայն 35%-ն է ցանկանում օգտվել ընկերությունների չաթբոթերից: Թեև չաթբոթերը նորույթ չեն, Google Trends-ն ասում է, որ դրանք սկսել են պոպուլյար դառնալ 2016-ից: H&M ապրանքանիշն օրինակ, իր չաթբոթի միջոցով, օգնում է հաճախորդին հավաքել մի ողջ զամբյուղ՝ գնումների զամբյուղ:

Մոտ ապագայում ծառայություններ մատուցող ընկերություններին ու հայտնի ապրանքնաիշներին ավելի շատ ինֆորմացիա է պետք լինելու մեր մասին: Չաթբոթը մի կողմ՝ համաձայն կանխատեսումների, 2020 թվականին օնլայն որոնողական հարցումների մոտ կեսը ձայնային կլինեն: Դեռ մեկ տարի առաջ Walmart-ը և Google-ը թողարկեցին «ձայնային շոփինգի» համակարգ՝ Google Home-ի և Google Express-ի օգնությամբ: Ծառայությանն այսօր միացել են շուրջ 250 խանութ: Օգտատերը կարող է պարզապես ասել անհրաժեշտ ապրանքների ցանկը, պատվերը կուղակվի նշված հասցեով: Google Express-ի գործընկերներն արդեն հայտնել են սպառողական զամբյուղի 30 տոկոս աճի մասին: Չնայած դրան՝ ձայնային որոնման ու պատվերների հիմնական խնդիրը «լեզվական պատնեշն է»:

Տեխնոլոգիաների զարգացումը բերում է նոր և անսպասելի լուծումների, սպառման յուրահատուկ կանոններով: Այս կոնտեքստում՝ բրենդներին, ապրանք կամ ծառայություն առաջարկող ընկերություններին մնում է ճիշտ ընտրել թիրախային լսարանը, ճանաչել նրանց, հասկանալ կարիքներն ու պահանջները և իմանալ՝ ինչպես նոր տեխնոլոգիաները ադապտացնել «հին» բիզնեսին: